Nihêniya avakirina minareya ÇOLÎ li Hewlêrê û çîrokek cuda
Dr. Zêdan Reşîd Bradostî aşkira kir ku, Minareya Çolî mizgefteke mezin jî hebûye ku dirêjahiya wê nêzîkî 45 metre dirêj bû, lê hemû hilweşiyane.
Minareya Çolî an jî (Minareya Muzeferî), 800 sal berê di serdema Atabekan de li Hewlêrê li kêleka mizgeftekê hatiye çêkirin. Bûye yek ji sembolên bajêr û sembola dîrokî ya Hewlêrê.
Çêkirina minareyeke wiha wê demê vê rastiyê piştrast dike ku xwendekar gelek caran ji mamosteyên xwe jîrtir in, ji ber ku tê gotin ku minareya Çolî ji aliyê şagirtekî ve hatiye çêkirin ku paşê bi karê xwe mamosteyê xwe bandor kiriye.
Dr. Zêdan Reşîd Bradostî, doktorê arkeolojiyê, li ser dîroka minareyê ji bo Rojnameya Kurdistanî Nwê behsa dîroka minareyê dike û dibêje: Neyê zanîn ka minare çi salê hatiye çêkirin, lê di serdema Sultan Muzefer El-Dîn Kokbarî de hatiye avakirin, ku yek ji wan sultanên Atabekî bû ku ji sala 1190 heta 1230 piştî zayînê hukumdariya Hewlêrê kiribû.
Derbarê çîroka çêkirina minareyê de jî got: Çêkerê minareyê li bajarokê Daqûqê xwendekarê mamosteyê minareyê bû, lê ji ber nakokiya di navbera wan de. Şagirt mamosteyê xwe li ser kar hişt û çû Hewlêrê û li wir dest bi çêkirina minareya Çolî kir.
Paşê şagird hest dike ku mamosteyê wî piştî bihîstina çêkirina minareya li Hewlêrê dê serdana wî bike, ji ber wê jî zû xwe ji bo bûyerê amade dike û hêvî dike ku mamoste ji karê wî hesûdiyê bike.
Mamosta dibîne ku minareya şagirdê wî ji ya Daqûqê çêtir hatiye çêkirin, difikire ku du rêyên hilkişînê di hundirê boriya minareyê de çêbike da ku di dema hilkişînê de yek ji wan li hev nekevin.
Dema mamosteyê wî hat Hewlêrê û minareyê dît, ji xwendekarên xwe xwest ku bi hev re hilkişin wê minareyê. Pêşî mamoste hildikişe qandirmeya yekem û nizane ku qandirmeya duyemîn heye û paşê xwendekar hildikişe qandirmeya duyemîn û bi hevre li serê minareyê digihêjin hev.
Paşê dema hatin xwarê, mamosta hest bi karê hêja yê şagirtê xwe kir û ji ber vê karê girîng pîrozbahî li wî kir û biryar da ku here Mûsilê û minareyek ji minareya şagirtê xwe çêtir ava bike.
Piştî avakirina wê, xuya dike ku ew minare li Mûsilê hatiye çêkirin xware û her tim tê çaverêkirin ku biherife, ku niha bi navê minare (Hedba) tê naskirin.
Ji bilî minareya Hedbeyê li bajarê Mûsilê li Şengal û Daqûqê jî du minareyên bi vî rengî hatine çêkirin.
Bradostî got: "Desteya Giştî ya Arkeolojî û Çandê ya Êraqê tîmek ji bo kolandina minareyê di sala 1960 de anî daku lêkolînan li ser mionareyê çêbikin û derketiye ku ew minare mizgefteke mezin jî bi dirêjahiya 45 metreyan hebû, lê hemû hilweşiyane û niha tenê bingeha wê maye ku di binê erdê de ye.
XELAT
Minareya Çolî sala 1920
